Gender-Cinslərin fəlsəfəsi kateqoriyası üzrə məqalələr

1.Qadın azad şəkildə doğulur və kişilərlə eyni hüquqlarla yaşayır.
2.Hər bir siyasi ictimaiyyətin məqsədi kişi və qadınların təbii və daimi hüquqlarını qorumaqdır. Bu hüquqlar azadlıq, təhlükəsizlik, əmlak və xüsusilə şiddətə qarşıdır.
3.Dövlətin suverenliyi kişilərdən və qadınlardan ibarət olan millətdən qaynaqlanır.
4.Azadlıq və ədalət fərdlərə olan hüquqların qaytarılmasıdır. Qadınlar doğulduqda kişilərin zülmü ilə qarşısı alınır. Bu maneələr təbiət və ağıl qanunları ilə ləğv edilməlidir.

Ailə haqqında yazan bir çox sosioloq kapitalizmin inkişafının ailənin radikal biçimdə kiçilməsiylə bağlı olduğunu düşünmüşdür. Dünya nüfusunun sayındakı mövcud partlayışın əsas qaynağını təşkil edən Üçüncü Dünya Ölkələrindəki böyük ailələrə baxıb, yanlış ümumiləşdirmələr apararaq, Avropanın, kapitalizmdən öncəki dönəmlərdə uşaqlarla dolu olan ailələrdən ibarət xətalı tablosunu çəkiblər. O dönəmlərdə çox böyük ailələr nadir deyildi, fəqət ailələr çox böyük olmalıdır deyə bir qanun da yox idi.

17-ci əsrin Britaniya və Fransası haqqında araşdırmalar aparan tarixçilər, o dövrün qadınlarının ortalama evlilik yaşının böyük ehtimalla iyirmi üç ilə iyirmi yeddi yaşlar arasında olduğunu göstərmişdir. Qadının uşaq dünyaya gətirəcəyi dövr, bu yaş mərhələsiylə və erkən klimaks yaşıyla, eyni zamanda, həyat yoldaşlarından birinin erkən ölümüylə, yüksək dərəcəli körpə və uşaq ölümləriylə məhdudlaşırdı. Varlı insanlar adətən kəndlilər və peşə sahiblərindən daha böyük ailələrə sahib olurdular, qadınlarda evlilik müddəti daha qısa idi və kişilər arvadlarının ölümündən az müddət sonra yenidən evlənirdilər.

Son on illər irəliləyişlər kiçik addımlarla da olsa gender bərabərliyi olan utopiyaya (gender-equal utopia) yaxınlaşdığımızı deməyə sövq edir.  Lakin bəzi cəmiyyətlərdə qadınların xəyanətə görə daşlanması, qadınların hələ də bədənlərinə görə qiymətləndirilməsi bunun əksini göstərir. Dünya qadınlarının Prezident Trampa qarşı marşı onun inaqurasiyasının nə qədər geri apardığını deməyin bir yoludur. 
Yaxşı olardı düşünək ki, biz hara gərməyi ümid edirik. Mənim üçün feminist utopiya — qadın genetal orqanının və qadın olmanın heç bir əhəmiyyəti olmayan cəmiyyətdir. Harada ki,  emosiyalar yalnız qadınlar üçün nəzərdə tutulmur: hamı həsas ve sərt,  aqressiv ve qayğıkeş ola biler.  Heç bir insani tərəflərimizi kənara qoymadan «oğlanlar ağlaya bilər» və «qızlar gülməli ola bilərlər». Bu elə bir dünyadır ki, nə oğlanlar üçün, nə qızlar üçün hədiyyələr var.

Kişiylə qadının hüquq bərabərliyi yalnız kağız üzərindədi. Qanun şəklindədi. Saxta evlilik kimi. Yaşamda belə deyil. Qadının ən dəyərli vaxtı analığa gedir. Karyera quran, işlə məşğul olan qadınların analığa vaxtı qalmır. Onların uşaqları ya baxıcıyla böyüyür, ya da qadın karyeradan imtina etməli olur. Kişi də uşağa baxsa, böyütsə, gününü ona həsr eləsə, başqa işə vaxtı, enerjisi qalmaz. Kişiylə qadın çiyin-çiyinə yaşayır deyə bilərikmi buna?
Feminizmin, genderçiliyin gurultulu uğurlarından danışa bilməyəcəyik maləsəf. Nə Nobel almış Yelinek, nə də şeirləriylə təkrarsız sayılan Frederik Mayröker cocuq doğdu.

Qadın və kişi arasında olan yaradılış fərqləri çox vaxt onların eyni məsələyə bir-biri ilə müqayisə edilməyəcək dərəcədə fərqli yanaşmalarına səbəb olur.
Ünsiyyət fərqi
Danılmaz faktdır ki, kişilərlə müqayisədə qadınlar danışmağa daha çox meyillidirlər. Buna görə də ünsiyyətin daha çox olduğu peşələrdə qadınar daha yaxşı nəticələr göstərir. Kişilər isə əksinə danışmağa daha az üstünlük verən, əsasən düşüncə, məntiq və fiziki zəhmət tələb edən işlərdə uğur qazanırlar. Məsələn: memarlıq,mühəndislik və s.

Bu gün yaşadığımız cəmiyyətin ən böyük problemlərindən biri qadın-kişi bərabərsizliyidir. Xüsusilə də əsl ədalətin yaşanmadığı cəmiyyətlərdə bu problem özünü daha çox büruzə verir. Dünyanın bir çox ölkəsində qadına ikinci dərəcəli varlıq kimi baxırlar. Qadınlar zəif və qorunmağa möhtac hesab edildiklərinə görə alçaldılırlar və əzilirlər, yenə bu kimi səbəblərdən qadınların fikirlərinə də hörmətlə yanaşılmır. Ümumi şəkildə desək, bütün dünyanın qadınlarla bağlı təsvirləri belədir: Özünə inamı olmayan, bacarıqsız, qorxaq, zehni baxımdan çox inkişaf etməyən, ağlı dayaz və s. Elə onların bu yanlış təsvirlərinin nəticəsi olaraq da bir qadının etdiyi səhv həmin şəxsin insan olduğu üçün deyil, qadın olduğu üçün etdiyi səhv şəklində qiymətləndirilir. Lakin qəribə olan odur ki, qadınların da bir çoxu cəmiyyətdə ikinci dərəcəli insan olmağı özlərinə yaraşdırırlar, onlara edilən anormal rəftarları normal qəbul edirlər.

Qadına qarşı zorakılıq mövzusu çoxdandır zehnimdə dolaşan bir mövzudur. Bu haqda fikrimdə canlandırdıqca anlama qabiliyyətimi itirirəm, düşüncələrim kütləşir, bir anlıq sistem çökür. Qadının fiziki, cinsi, iqtisadi və ya psixoloji olaraq zorakılığa uğraması və ya acı çəkməsi heç cür anlaşılan deyil. İstər cəmiyyət qarşısında, istər şəxsi həyatda, istərsə ictimai məkanlarda baş verən belə hallar hər zaman rədd edilməlidir. Zorakılıq  bəzən hakimiyyət, bəzən ata və böyük qardaş olaraq qarşımıza çıxır.

Mən burada bütün diqqətləri sırf qadına qarşı zorakılığa yönəltmək istəyirəm. Çünki, Azərbaycan cəmiyyətində feodal düşüncəli insanlar çoxdur. Demək olar, əksər ailələrin ən xoşbəxt günü odur ki, kişi onu döymür, yəni kişi evdə öz xanımına acıqlananda o, sevinir ki, şükür Allaha, bu gün əzilmədim, döyülmədim.

Qadın jurnallarından biri araşdırmalara əsaslanaraq qadınların kişilərdən daha üstün olduğu sahələri müəyyən ediblər.

— 2000-dən çox qadın üzərində aparılan son 30 ili əhatə edən bir araşdırmaya görə düzgün fizionomiyaya sahib olan qadınların 36 faizinin ilk uşaqları qız olur. Dolayısı ilə gözəlliklərini qız övladlarına genetik miras qoyurlar. Araşdırmalar göstərir ki, yeni nəsil qadınlar hər il daha da gözəlləşirlər.

— Carnegie Mellon Universitetində aparılan araşdırmada kişilərin avtomobil qəzalarında ölüm faizinin qadınlara nisbətən 77 faiz çox olması bəlli olub. Burdan çıxan nəticə odur ki, təhlükəsizlik kəmərini istifadə edən qadınların sayı kişilərə nisbətən çoxdur.

— Statistika göstərir ki, 2007-ci ildən bu günə kimi ABŞ-da işdən çıxarılanların 80 faizi kişilərdir.

— Təhsil statistikalarına görə kişilər qadınlara nisbətən universiteti daha gec bitirirlər.

Viskonsin universitetinin tədqiqatçıları müəyyən ediblər ki, kişi və qadın arasındakı istənilən dostluqda güclü cinsin nümayəndəsi öz seksual hisslərini idarə etməli olur. Qadınlarsa əksinə, dostluğa normal baxırlar. Qadınların dostlarına qarşı seksual hissləri yalnız öz ərləri və ya sevgililəri ilə problem yarandıqda üzə çıxır.

Tədqiqat zamanı 88 cüt dostluq münasibətində olan kişi və qadından bir-birinin cəlbediciliyini qiymətləndirmək xahiş edilib. Sorğu gizli keçirilib. Həm evli, həm də subay kişilər rəfiqələri seksual cəlbedici hesab ediblər və onlarla görüşmək istədiklərini bildiriblər. Bundan əlavə kişilər elə hesab ediblər ki, qadın dostlarının da onlara qarşı seksual hissləri var. Amma bu həqiqətə uyğun olmayıb. Qadınlar bu barədə ümumiyyətlə, düşünmədiklərini deyiblər.

Evli olmayan qadınlar həqiqətən də dostlarına qarşı seksual hisslər keçiriblər, amma evli və ya sevgilisi olanlar bunu heç ağıllarından keçirmədiklərini bildiriblər.

Heç kəsin gələcəyin prezidentini, baş nazirini, deputatını, prokurorunu, hakimini 13-15 yaşında məktəbdən çıxarıb ərə verməyə, bununla da onun həyatının çox önəmli ola biləcək bir səhifəsini qapamağa ixtiyarı yoxdur!..

Uşaqlar öz arzuları ilə doğulmurlar. Ona görə də onların öz valideynləri qarşısında heç bir öhdəliyi yoxdur, o cümlədən də, öz gələcək həyatlarını valideynlərin diqtəsi ilə qurmaq məsələsində. Valideynin köləsi, ərin köləsi olan qadın isə azad cəmiyyət qura bilməz. Kölə qadın azad fərdi tərbiyə edə bilməz.

Niyə kişilər öz uşaqlarını dünyaya gətirməyi, tərbiyə etməyi, evlərini, ailə qayğılarını qadına etibar edirlər, amma cəmiyyətdə fəallığı onlara yaraşdırmır, dövlətdə, biznes həyatında idarəetməni onlara etibar etmək istəmirlər? Axı bu ölkədə qadınlar kölə olmaq üçün doğulmayıblar. Onlar uşaqdoğan aqreqat, paltaryuyan maşın, mətbəx kombaynı deyillər.